რაქიტი (მშობლებისათვის)

რ ა ქ ი ტ ი

რა არის რაქიტი?

რაქიტი ბავშვთა დაავადებაა, რომელიც ორგანიზმში D ვიტამინის ნაკლებობითაა გამოწვეული. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო მზიანი, ხილითა და ბოსტნეულით მდიდარი ქვეყანაა და თითქოს მოსახლეობა D ვიტამინის ნაკლებობას არ უნდა განიცდიდეს, მაგრამ რაქიტი მაინც ფართოდაა გავრცელებული.

რატომ არის საჭირო ბავშვისთვის D ვიტამინი?

D ვიტამინი აძლიერებს ნაწლავებიდან კალციუმის შეწოვას სისხლსა და შემდეგ ძვლებში. ძვლისათვის კალციუმი ისეთივე საშენი მასალაა, როგორც აგური სახლისათვის. ამიტომ არის საჭირო D ვიტამინითა და კალციუმით მდიდარი საკვების მიღება.

რა იწვევს ვიტამინის ნაკლებობას?

ვინ ავადდება ყველაზე ხშირად რაქიტით?

რა ნიშნები ახასიათებს რაქიტს?

ადრეული ნიშნებია:
ჭირვეულობა, ფრთხილი ძილი, კრთომა ძილში;
უმადობა;
ოფლიანობა, რომლის შედეგია ე.წ. "კეფის სიქაჩლე";
თუ ბავშვს ამ ეტაპზე არ ჩაუტარდა მკურნალობა, ვითარდება
რაქიტის უფრო რთული ფორმა, რომლის დამახასიათებელი ნიშნებია:
დიდი კვადრატული თავი, წინ წამოწეული შუბლის ბორცვებით;
დიდი, ბაყაყისებური მუცელი;
კბილების დაგვიანებით ამოსვლა;
გულმკერდის წინა ზედაპირზე ნეკნთა ბოლოების შემსხვილება (რაქიტული კრიალოსანი);
სხივ-მაჯის სახსრის შემსხვილება (რაქიტული სამაჯური);
ხოხვისა და სიარულის დაგვიანება;
წვივის ძვლების ფორმის შეცვლა X–ისა და 0-სებურად (სურ.1);
იხვისებური სიარული.

როგორ დავიცვათ ბავშვი რაქიტისაგან?

სწორი მოვლით:
ბავშვი ჩვილობიდანვე, თანდათანობით, 5-10 წუთით, მივაჩვიოთ სუფთა ჰაერზე ყოფნასა და ძილს;
ბავშვი არ უნდა გავზრდოთ აკვანში, გაუნიავებელ ოთახში;
უნდა ჩავაცვათ თავისუფლად, არ ჩავფუთნოთ;
გაზაფხულის ან ზაფხულის თბილ, მზიან ამინდში (თუ ძლიერ არ ცხელა) ბავშვი ტრუსით და თავზე ქუდით დღის უმეტეს ნაწილს, შუადღის გარდა, უნდა ატარებდეს მზეზე;
ასევე, ზამთარშიც, განსაკუთრებით კარგ ამინდში, სათანადოდ ჩაცმული ბავშვი ხშირად უნდა იმყოფებოდეს გარეთ.

სწორი კვებით:
მეძუძური დედა უნდა იკვებებოდეს ცილებითა და ვიტამინებით მდიდარი, კალორიული საკვებით;

ხელოვნურ კვებაზე მყოფი ბავშვები უნდა იკვებებოდნენ ადაპტირებული (დედის რძის შემადგენლობასთან მიახლოებული, ვიტამინებით გამდიდრებული) ნარევებით ან მაწვნით.

მეძუძური დედები და 1 წელს გადაცილებული ბავშვები უნდა იკვებებოდნენ შემდეგი საკვები პროდუქტებით:

როგორ უნდა ვკვებოთ ბავშვი ჯანსაღი რომ გაიზარდოს ?

ძუძუთი კვების შემთხვევაში:

თუ ბავშვის წონა შეესაბამება ასაკობრივ ნორმებს (აუცილებელია წონის კონტროლი პედიატრის ზედამხედველობის ქვეშ), 4-6 თვემდე იგი უნდა იკვებებოდეს მხოლოდ დედის რძით;

4 თვიდან საკვებ რაციონს უნდა დავუმატოთ ხილის: ვაშლის, ალუბლის, ბროწეულის, აგრეთვე კენკროვნების (მოცხარის, ჟოლოს) წვენი;

4,5 თვიდან უნდა მივცეთ გახეხილი ცოცხალი ხილი: ვაშლი, ატამი, გარგარი;

4,5 - 5,5 თვიდან - ბოსტნეულის ფაფა მომზადებული კარტოფილის, სტაფილოს, კომბოსტოს, ჭარხლის, ხახვისა და მწვანილისაგან.

6 თვიდან ბურღულეულის - წიწიბურას, ბრინჯის, სიმინდის, შვრიის ფაფები უნდა მივცეთ მონაცვლეობით (ფაფას შეიძლება დაემატოს 1 ჩაის კოვზი კარაქი);

6,5 თვიდან - ხაჭო (კვირაში 2-3-ჯერ);

7 თვიდან - მაგრად მოხარშული ნახევარი კვერცხის გული დღეგამოშვებით (ვიწყებთ კვერცხის გულის მერვედი ნაწილით და თანდათან ვზრდით), მაწონი, ქათმის თეთრი ხორცი და ღვიძლი (კვირაში 1-ხელ);

8 თვიდან ბავშვს ეძლევა ძვლის ნახარშზე დამზადებული სუფი (კვირაში 1-2 ჯერ), საქონლის მოხარშული, გატარებული ხორცი.

9 თვიდან ვაძლევთ საქონლის გატარებული ხორცით მომზადებულ გუფთას, მოხარშულ თევზს კვირაში 1-2-ჯერ, ნამცხვარს ("პეჩენიას")

ძუძუთ კვებაზე მყოფი 1 წლამდე ასაკის ბავშვების კვების სქემა

პროდუქტის დასახელება და დღიური რაოდენობა	ასაკი თვეების მიხედვით
პროდუქტის დასახელება და დღიური რაოდენობა	0-3	4	5	6	7	8	9	10-12
ხილის წვენი, მლ-ობით	-	5-30	40-50	50-60	60	70	80	90-100
ხილის პიურე, გრ-ობით	-	5-30	40-50	50-60	60	70	80	90-100
ხაჭო, გრ-ობით.	-	-	-	10-30	40	40	40	50
კვერცხის გული, ც-ობით	-	-	-	-	0,25	0,50	0,50	0,50
ბოსტნეულის პიურე, გრ-ობით	-	-	10-100	150	150	170	180	200
ფაფები, გრ-ობით	-	-	-	50-100	150	150	180	200
ხორცი, გრ-ობით	-	-	-	-	-	5-30	50	60-70
მაწონი ან რძე, მლ-ობით	-	-	-	-	-	200	200	400-600
პური (ხორბლის), გრ-ობით	-	-	-	-	-	5	5	10
ორცხობილა, პეჩენია, გრ-ობით	-	-	-	-	3-5	5	5	10-15
ზეთი (მზესუმზირის, სიმინდის), გრ-ობით	-	-	1-3	3	3	5	5	6
კარაქი, გრ-ობით	-	-	-	1-4	4	4	5	6

ხელოვნური კვების შემთხვევაში:

4 თვემდე ეძლევა ადაპტირებული (ხელოვნური კვებისათვის რეკომენდირებული) ნარევები ან მაწონი;

3 კვირის ასაკიდან ვუმატებთ ალუბლის, ვაშლის, მოცხარის, ჟოლოს, ბროწეულის წვენს;

1,5 თვის ასაკიდან - გახეხილ ცოცხალ ხილს: ვაშლს, ატამს, გარგარს;

4 თვიდან ბოსტნეულის ფაფას (კარტოფილს, სტაფილოს, კომბოსტოს, ჭარხალს, ხახვს, მწვანილს ერთად);

4,5 თვიდან ბურღულეულის - წიწიბურას, ბრინჯის, სიმინდის, შვრიის ფაფებს, მონაცვლეობით (ფაფას შეიძლება დაემატოს 1 ჩაის კოვზი კარაქი); დღეგამოშვებით, ვაძლევთ მოხარშული კვერცხის გულის ნახევარს (ვიწყებთ კვერცხის გულის მერვედი ნაწილით და ვამატებთ თანდათანობით);

5 თვიდან ვაძლევთ ბოსტნეულის სუფ-ფაფას, ქათმის თეთრ ხორცს და ღვიძლს (კვირაში 1-ხელ), ხაჭოს (კვირაში 2-3-ჯერ);

7 თვიდან - ძვლის ნახარშზე დამზადებულ სუფს (კვირაში 1-2-ჯერ);

8 თვიდან - საქონლის მოხარშულ, გატარებულ ხორცს;

9 თვიდან – საქონლის ხორცისაგან მომზადებულ გუფთას, მოხარშულ თევზს კვირაში 1-2 - ჯერ, ნამცხვარს ("პეჩენიას");

დღენაკლ ბავშვებს, 3 თვის ასაკიდან, დღეგამოშვებით, უნდა მიეცეს მაგრად მოხარშული კვერცხის გული (ვიწყებთ კვერცხის გულის მერვედი ნაწილით).

ხელოვნურ კვებაზე მყოფი 1 წლამდე ასაკის ბავშვის კვების სქემა

პროდუქტების დასახელება და დღიური რაოდენობა	ასაკი თვეების მიხედვით
პროდუქტების დასახელება და დღიური რაოდენობა	0 - 1	2	3	4	5	6	7	8	9	10-12
ადაპტირებული ნარევი, მლ-ობით	700-800	800-900	800-900	800-900	700	400	300-400	350	200	200
ხილის წვენები, მლ-ობით	-	-	-	5-30	40-50	50-60	60	70	80	90-100
ხილის პიურე (გახეხილი ცოცხალი ხილი), გრ-ობით	-	-	-	5-30	40-50	50-60	60	70	80	90-100
ხაჭო, გრ-ობით	-	-	-	-	-	40	40	40	40	50
კვერცხის გული, ც-ობით	-	-	-	-	-	-	0,25	0,5	0,5	0,5
ფაფები, გრ-ობით	-	-	-	-	-	50-150	150	170	180	200
ხორცის ფარში, გრ-ობით	-	-	-	-	-	-	5-30	50	50	60-70
მაწონი და რძე, მლ-ობით	-	-	-	-	-	-	200	200	400	100
პური, გრ-ობით	-	-	-	-	-	-	-	5	5	10
ორცხობილა ან "პეჩენია", გრ-ობით	-	-	-	-	-	3-5	5	5	10	10-15
ზეთი, მლ-ობით	-	-	-	-	3	3	3	5	5	6
კარაქი, გრ-ობით	-	-	-	-	-	4	4	5	5	6

ზემოთ მოცემული კვების სქემები შემუშავებულია შესაბამის ქართულ და უცხოურ ლიტერატურაში არსებული მონაცემების მიხედვით.

რაქიტის პირველივე ნიშნების შემჩნევისთანავე დედამ უნდა მიმართოს ექიმ-პედიატრს, რათა ბავშვს თავიდან ააცილოს მოსალოდნელი გართულებები.

დაუშვებელია რაქიტის მკურნალობა ექიმის კონსულტაციის გარეშე. D ვიტამინის არასწორმა დოზირებამ შეიძლება გამოიწვიოს თირკმლის დაზიანება და სხვა საშიში გართულებები.

ბროშურა მომზადებულია «NOVIB»-ის - «ნიდერლანდების ორგანიზაცია საერთაშორისო განვითარების თანამშრომლობისათვის» დაფინანსებით.